Nummulair Eczeem – Symptomen, Oorzaken & Behandeling

Nummulair eczeem is een chronische variant van eczeem die zich kenmerkt door ronde, muntachtige plekken op de huid. De naam komt van het Latijnse nummus (munt), omdat de letsels dezelfde ronde vorm hebben als een geldstuk. De aandoening wordt ook wel nummulaire dermatitis genoemd, of soms infectieus eczeem, hoewel deze laatste benaming misleidend is omdat een infectie er niets mee te maken heeft.

Nummulair eczeem komt vooral voor bij volwassenen tussen 40 en 60 jaar. Mannen krijgen iets vaker te maken met deze vorm van eczeem dan vrouwen. Ook jongere volwassenen kunnen het krijgen, maar dat is minder gebruikelijk.

De precieze oorzaak is nog niet volledig opgehelderd. Erfelijkheid speelt zeker een rol. Als eczeem in je familie voorkomt, is de kans groter dat jij het ook krijgt. Ook mensen met een aanleg voor droge huid of allergische aandoeningen zoals hooikoorts lopen een verhoogd risico.

Het is een chronische aandoening die langdurig aanwezig blijft en niet definitief te genezen is. De klachten komen vaak in opstoten, met periodes waarin het beter gaat afgewisseld met periodes waarin de symptomen opflakkeren.

Bij eczeem is de natuurlijke barrièrefunctie van de huid verstoord. Normaal gesproken heeft je huid een beschermend laagje dat je beschermt tegen prikkels van buitenaf. Bij mensen met eczeem wordt dit laagje niet goed gevormd, waardoor de huid sneller uitdroogt en gevoeliger wordt.

Hoewel de exacte oorzaak nog niet bekend is, weten we wel dat verschillende factoren bijdragen aan het ontstaan en verergeren van de aandoening.

Erfelijkheid is een belangrijke factor. Als een of beide ouders eczeem hebben gehad, is de kans groter dat hun kinderen ook eczeem ontwikkelen. Dit betekent niet dat je het zeker krijgt, maar wel dat je aanleg hebt voor gevoelige huid.

Een droge huid vormt de voedingsbodem voor nummulair eczeem. Wanneer je huid onvoldoende vocht vasthoudt, wordt de barrièrefunctie zwakker en kan de huid gemakkelijker beschadigd raken.

Te veel wassen met zeep is een veelvoorkomende boosdoener. Zeep ontvet de huid, wat bij gevoelige mensen leidt tot extreme droogte en irritatie. Vooral sterke zepen of zeep met parfum zijn problematisch.

Stress wordt vaak genoemd als trigger. Hoewel het mechanisme niet helemaal duidelijk is, kan stress het immuunsysteem beïnvloeden en ontstekingsprocessen verergeren.

Kleding speelt eveneens een rol. Ruwe, schurende of kriebelende materialen kunnen de huid irriteren. Ook te warme, nauwe kleding die zorgt voor overmatig zweten is problematisch, want zweten irriteert de gevoelige huid.

Een rokerige omgeving kan nummulair eczeem verergeren. Tabaksrook bevat irriterende stoffen die de huid kunnen prikkelen. Ook passief roken heeft dus negatieve invloed.

Het klimaat heeft grote invloed. De aandoening verergert vaak tijdens de wintermaanden doordat de lucht droger is, zowel buiten door de kou als binnen door de verwarming. In de zomer gaat het vaak beter. Zonlicht heeft een gunstig effect op veel vormen van eczeem.

Allergieën kunnen nummulair eczeem verergeren. Contactallergieën, waarbij je reageert op stoffen die je huid aanraakt, kunnen eczeemplekken uitlokken. Ook voedselallergieën spelen bij sommigen een rol.

Nummulair eczeem ontwikkelt zich vaak als combinatie van deze factoren. Iemand met erfelijke aanleg en droge huid kan jaren klachtenvrij blijven, tot stress samenvalt met droge winterlucht en veelvuldig zeepgebruik.

Nummulair eczeem heeft een karakteristiek uiterlijk dat het onderscheidt van andere vormen van eczeem. Het meest opvallende kenmerk zijn de ronde of ovaalvormige plekken die scherp begrensd zijn. Deze muntachtige vorm is zo typerend dat artsen de diagnose vaak kunnen stellen door alleen naar het uiterlijk te kijken.

De aandoening begint meestal met één enkel blaasje of klein plekje. Al snel verschijnen er rondom dit eerste plekje meerdere nieuwe letsels. Deze kleine blaasjes groeien en vloeien samen tot grotere, ronde of ovaalvormige plekken.

De kleur is vaak rood tot felrood door de ontstekingsreactie. De intensiteit varieert van lichtroze bij milde ontsteking tot diep rood bij hevigere opstoten.

Schilfering is een ander belangrijk kenmerk. De huid op de eczeemplekken is vaak droog en schilfert af in kleine witte vlokjes. Dit komt doordat de huidcellen zich sneller vernieuwen als reactie op de ontsteking.

Vocht komt vooral voor bij actieve, verse eczeemplekken. De plekken kunnen nattig zijn, met helder vocht dat eruit sijpelt. Na verloop van tijd drogen ze op en worden schilferig.

De jeuk is misschien wel het meest hinderlijke symptoom. De jeuk kan hevig zijn en is vaak het ergst in de avond en nacht, wat je slaap kan beïnvloeden. Krabben geeft tijdelijk verlichting, maar beschadigt de huid verder en verergert de ontsteking. Dit creëert een vicieuze cirkel.

De grootte varieert sterk. Sommige plekken zijn maar een paar centimeter in doorsnede, andere kunnen uitgroeien tot vijf tot tien centimeter. Meestal zijn ze tussen de twee en vijf centimeter groot.

Het aantal plekken verschilt per persoon. Sommigen hebben maar één of twee plekken, anderen tientallen verspreid over hun lichaam.

Een belangrijk kenmerk is het chronische karakter met opstoten. De plekken kunnen weken tot maanden aanwezig blijven. Soms verdwijnen ze helemaal, maar vaak komen ze later terug. Deze terugkerende opstoten maken nummulair eczeem hardnekkig.

Nummulair eczeem kan op verschillende plaatsen op het lichaam voorkomen, en uit observaties blijkt dat bepaalde locaties mogelijk vaker getroffen worden dan andere.

De onderbenen, dijen en armen lijken relatief frequente locaties te zijn. Bij een aantal mensen begint de aandoening met plekken op één onderbeen, vaak aan de voorkant. Het zou kunnen zijn dat de huid op de onderbenen van nature droger is, wat deze locatie mogelijk gevoeliger maakt. Ook de voor- en achterkant van de dijen kunnen aangetast worden, evenals de onder- en bovenarmen.

De rug, buik en borst kunnen eveneens getroffen worden. Plekken op de rug zijn soms lastig zelf te behandelen. Plekken in de knieplooien, rond de ellebogen, polsen en enkels worden ook soms gezien, mogelijk omdat kleding of sieraden hier contact maken met de huid of doordat de huid hier plooit.

Nummulair eczeem lijkt minder vaak voor te komen in het gezicht. Ook de handen en voeten lijken vaak gespaard te blijven, hoewel uitzonderingen mogelijk zijn. De verdeling kan symmetrisch zijn - soms ontstaan plekken op vergelijkbare plaatsen aan beide lichaamshelften. Bij sommigen blijven de plekken beperkt, bij anderen kunnen ze zich uitbreiden.

De behandeling richt zich op het verminderen van ontstekingsreactie, verlichten van jeuk en herstellen van de barrièrefunctie. Omdat de aandoening chronisch is, draait behandeling vooral om goede, langdurige huidverzorging.

Huidverzorging vormt de basis. Het dagelijks aanbrengen van een vettige crème of zalf is essentieel. Deze producten helpen om vocht vast te houden en de barrièrefunctie te herstellen. Smeer je hele lichaam in, niet alleen de eczeemplekken. Het beste moment is direct na het douchen, wanneer je huid nog vochtig is. Crèmes bevatten meer water en zijn lichter, zalven zijn zwaarder en vetter. Bij nummulair eczeem werken vaak de vettere producten het beste. Badolie kan een goede aanvulling zijn op crèmes.

Een cruciale vuistregel: gebruik niet te veel zeep. Zeep ontvet de huid en verergert droogte. Beperk zeep tot oksels en lies, douche verder met water of gebruik milde, zeepvrije wasgel of olie. Ook is het belangrijk om niet te lang en niet te warm te douchen. Vijf minuten lauw water is beter dan tien minuten heet water.

Bij actieve eczeemplekken die niet reageren op huidverzorging alleen, kan je arts een crème met corticosteroïden voorschrijven. Deze ontstekingsremmende middelen helpen om roodheid, zwelling en jeuk te verminderen. Je smeert ze alleen op de eczeemplekken. Meestal gebruik je ze één tot twee keer per dag gedurende een beperkte periode. Zodra de plekken weg zijn, stop je en ga je verder met alleen vettende crème.

Praktische maatregelen zijn eveneens belangrijk. Draag zachte, luchtige kleding van katoen. Vermijd wol en ruwe materialen. Kleed je in laagjes zodat je gemakkelijk iets kunt uittrekken als je het warm krijgt. Gebruik handschoenen bij irriterende producten. Zorg voor goede ventilatie in huis, vooral in de winter. Verwarming droogt de lucht uit. Een luchtbevochtiger kan helpen. Roken in huis is een absolute no-go.

Bij hardnekkig eczeem kan je arts je doorverwijzen naar een dermatoloog. De huidspecialist kan onderzoek doen naar contactallergieën door middel van plakproeven. Ook kan lichttherapie met ultraviolet licht worden voorgesteld. Dit gebeurt meestal twee tot drie keer per week gedurende enkele weken tot maanden en heeft een ontstekingsremmend effect.

Er zijn verschillende misvattingen en verkeerde aanpakken die je beter kunt vermijden. Te veel wassen met zeep is contraproductief. Hoewel het logisch lijkt om huidproblemen te bestrijden door extra goed te wassen, werkt dit averechts. Zeep ontvet de huid en verergert de droogte.

Krabben geeft tijdelijk verlichting maar maakt de situatie erger. Door te krabben beschadig je de huid verder en versterk je de ontsteking. Ook kunnen krabwonden geïnfecteerd raken. Probeer de jeuk te verlichten met een koud kompres.

Parfumhoudende producten zijn uit den boze. Parfum kan allergische reacties uitlokken en de huid irriteren. Kies altijd voor producten zonder parfum.

Het verwaarlozen van huidverzorging in rustige periodes is een veelgemaakte fout. Ook als je huid er goed uitziet, moet je doorgaan met dagelijks insmeren. Goede huidverzorging is vaak een levenslange noodzaak.

Het te vroeg stoppen met cortisonezalf kan leiden tot snelle terugval. Maak de kuur altijd af zoals voorgeschreven. Tegelijkertijd is langdurig gebruik niet aan te raden vanwege mogelijke bijwerkingen.

Wondermiddelen die beweren eczeem definitief te genezen, zijn niet te vertrouwen. Nummulair eczeem is chronisch en niet te genezen. Zulke producten zijn vaak geldverspilling.

Het negeren van triggers is contraproductief. Als je merkt dat bepaalde zaken je eczeem verergeren, is het belangrijk om deze te identificeren en te vermijden. Een eczeemboekje bijhouden kan helpen om patronen te ontdekken.

Is nummulair eczeem besmettelijk?

Nee, absoluut niet. Hoewel de aandoening soms infectieus eczeem wordt genoemd, is dit misleidend. Je kunt het niet oplopen door contact. Het is een ontstekingsreactie van je eigen huid, geen infectie.

Kan nummulair eczeem volledig genezen?

Nummulair eczeem is chronisch en niet definitief te genezen. De plekken kunnen wel verdwijnen met behandeling, maar de aanleg blijft. Opstoten kunnen terugkomen, vooral bij triggers of verwaarlozing van huidverzorging. Met goede zorg kunnen mensen jarenlang klachtenvrij blijven.

Waarom wordt mijn eczeem erger in de winter?

De droge winterlucht is de grootste boosdoener. Buiten is de lucht kouder en droger, binnen zorgt verwarming voor nog drogere lucht. Deze droogte onttrekt vocht aan je huid. Extra intensieve huidverzorging in de winter is essentieel.

Kan ik met nummulair eczeem in de zon?

Ja, zonlicht kan zelfs gunstig zijn. UV-straling heeft een milde ontstekingsremmende werking. Wel is het belangrijk om verbranding te voorkomen. De zomer is vaak een rustige periode voor mensen met nummulair eczeem.

Moet ik een speciaal dieet volgen?

Er is geen algemeen dieet dat helpt. Bij sommigen kunnen specifieke voedingsmiddelen opstoten uitlokken, maar dit is zeer individueel. Als je vermoedt dat voedsel een rol speelt, bespreek dit met je arts. Mogelijk kan allergie-onderzoek uitsluitsel geven.

Hoe lang duurt een opstoot?

De duur varieert sterk. Met goede behandeling kunnen plekken binnen enkele weken verdwijnen. Zonder behandeling of bij hardnekkige vormen kunnen plekken maanden aanwezig blijven. Vroege behandeling en consequente huidverzorging helpen om opstoten korter te houden.

1. Gezondheid en Wetenschap. Nummulair eczeem
2. Thuisarts.nl. Ik heb nummulair eczeem
3. Huidarts.com. Nummulair eczeem.
4. EBPnet (Evidence-Based Practice Network).
5. Huidziekten.nl. Nummulair eczeem informatie.